bonte bessenvlinder Abraxas grossulariata

Familie

spanners (GEOMETRIDAE)

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: gevoelig.

Rode lijst

gevoelig

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half mei-eind augustus in één generatie. De vlinders komen op licht. Ze worden soms rustend waargenomen op bladeren van onder andere braam en houden zich dood als ze worden gevangen of aangeraakt. Zowel de vlinders als de rupsen worden vanwege de opvallende signaalkleuren niet door vogels gegeten.

Levenscyclus

Rups: augustus-juni. De soort overwintert als jonge rups laag op de waardplant of in de strooisellaag en verpopt zich op de plant in een losse doorzichtige cocon, waarin de zwart met geel gekleurde pop goed zichtbaar is.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Magpie

Duitse naam

Stachelbeer-Harlekin, Stachelbeerspanner

Franse naam

la Zérène du groseillier , la Phalène mouchetée

Oud Nederlandse naam

bessenspanrups, harlekijn

Synoniemen

Zerene grossulariata

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Bonte bessenvlinder is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
Ook in de tuinbouw is bonte bessenvlinder al vele jaren in gebruik (soms kaalvraat van bessenstruiken).

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Abraxas: abraxas is een Koptisch woord toegeschreven aan Egyptische gnostiek (2e eeuw v.C.); dit woord moet 365 aangeven (de dagen in een jaar) onder toevoeging van de getalswaarde van de Griekse letters. Als versieringen te gebruiken bij toverformules en bezweringen, gecombineerd met mystieke figuren, dieren en menselijke vormen. Abacadabra is ook zo'n woord. Verder heeft het geen enkele enthomologische betekenis.
grossulariata: Ribes grossularia (tegenwoordig R. uva-crispa), kruisbes, een van de voedselplanten van de rups

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1758)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 18-25 mm. Een opvallend bont gekleurde spanner. Het patroon van zwarte en geeloranje vlekken op de witte vleugels kan sterk variëren.

Kenmerken rups

Tot 32 mm; lichaam bleek geelachtig wit met uitgebreide tekening van zwarte vlekken, die soms samenvloeien en de rups dan een bijna zwart uiterlijk geven; over de spiracula een brede, oranjerode lengtestreep; segmenten een tot drie soms met een lichtrode zweem; kop glimmend zwart.

Gelijkende soorten vlinder

De porseleinvlinder (A. sylvata) heeft geen grote zwarte vlekken langs de rand van de vleugel en mist de zwarte centrale band op de voorvleugel. Zie ook de kleinere bonte brandnetelroller (Anania hortulata), een microvlinder uit de familie van de grasmotten (Crambidae).

Gelijkende soorten vlinder

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Vooral (volks)tuinen; ook heiden, struwelen en bosranden.

Planten

Diverse (bessen)struiken en -bomen zoals sleedoorn en meidoorn. In tuinen worden kruisbessen soms volledig kaal gegeten. Soms ook massaal op gecultiveerde kruipende kardinaalsmuts.

Waardplant

Meidoorn
Crataegus

Kardinaalsmuts
Euonymus

Sleedoorn
Prunus

Ribes
Ribes

Tijdschriften

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

Alle soorten uit deze familie